Stiltes in een telefoongesprek

Ken je dat? Stiltes aan de telefoon? Je hebt een vraag gesteld aan die ander en zijn of haar antwoord is alleen ‘ja’, of ‘nee’. Verder hoor je niets. Jij bent weer aan zet. In mijn blog heb ik het eerder over stiltes in telefoongesprekken gehad. Dat ging over oefengesprekken met leerlingen van me. In zo’n oefengesprek zitten de leerlingen met hun rug naar elkaar toe en als het gesprek dan stil valt, draait zich altijd wel iemand om om verontwaardigd te vragen “nou, komt er nog wat?”

Lichaamstaal

In een telefoongesprek ontbreekt natuurlijk elke vorm van lichaamstaal. En zoals velen onder ons weten: communicatie bestaat voor meer dan 50% uit non-verbale communicatie… we horen de woorden in een gesprek waar we elkaar zien niet voor 100%. Sterker nog, we schijnen het verbale deel in een face-to-face gesprek maar voor minder dan 10% te horen en tot ons door te laten dringen. Het zijn vooral de gebaren, de emoties, de intonatie die we gebruiken om een ander te begrijpen.

Aha, de emoties en intonaties kunnen we natuurlijk wel aan een telefoon horen. Dit soort communicatie heet paraverbale communicatie en is essentieel aan de telefoon. Onderzoeker Nijssen vertelde in 1998 over deze ondersoort van non-verbale communicatie: “De hoogte van de stem, de stemmelodie en de snelheid van spreken brengen universeel hetzelfde beeld over. Zelfs allochtonen, die de verbale taal ( nog) niet verstaan, herkennen uit deze paraverbale signalen duidelijk angst, ergernis, dominantiegedrag, vertrouwen, vriendelijkheid of agressie.” Meer hierover is leuk beschreven op de site www.verbeeldend.eu.

Skype

Even terug naar dat gebrek aan lichaamstaal aan de telefoon. Het niet kunnen zien van iemands wegwerpgebaar, frons, opengesperde ogen, geeuw (zonder geluid erbij) en de beruchte middelvinger. Zonder een beeld zoals dat bij een Skype-gesprek wel mogelijk is, zien we niets. Zelfs bij een Skype-gesprek laat ik regelmatig de camera uit. Laatst had ik een gesprek met een kenner op het gebied van nulletjes en eentjes en hij gaf aan dat de stiltes bij een Skype-gesprek nog stiller zijn dan bij een gewone, analoge telefoon. En inderdaad, ik hoorde opeens de totale stiltes; de ander praat, je hoort de achtergrondgeluiden, maar zodra je zelf praat, hoor je niets op de achtergrond van die ander. Dus bij een Skype-gesprek zonder camera zul je nog scherper moeten luisteren naar het moment dat jij kunt beginnen met jouw verhaal of antwoord. Ik merk dat dat wel het lastigst is. Soms blijf je daardoor samen te lang stil… Deze onhandige telefoonmomenten doen me onbewust denken aan de vervelende vertragingen op de lijn bij telefoontjes tussen bijvoorbeeld de VS en Nederland. En dan begon je samen op hetzelfde moment weer te praten. Dwars door elkaar heen, waardoor je weer stil viel en weer tegelijk begon… Ai, heel onprettig. Oplossing? Ophangen en genieten van de lange stilte die volgde…