Hij en zijn, nooit zij en haar

Mijn vorige blog had als titel: “De freelance docent en haar student”. Het onderwerp in deze titel verwijst naar een vrouw. Niets bijzonders, zou je denken. Maar hoe vaak gebeurt het dat we via een verwijzend woord kunnen achterhalen of het onderwerp een vrouw is? Soms staat er al expliciet ‘directrice’ of ‘advocate’, maar meestal is het onderwerp een man: ‘de docent en zijn student’. Zelden dat de schrijver rekening houdt met het feit dat onderwerpen ook vrouwen kunnen zijn of dat lezeressen zich niet aangesproken voelen als er een mannelijke verwijzing in de vorm van ‘hij’ staat:

– “Opdrachtnemer voert de opdracht zelfstandig uit binnen de door de contactpersoon aangegeven inhoudelijke kaders. Hij verricht de werkzaamheden…” [uit: Algemene voorwaarden bij Overeenkomst van Opdracht].

Na het lezen van deze overeenkomst, die ik van een hogeschool ontving, heb ik de P&O-afdeling gebeld en gevraagd of ze iets wilden doen aan het woordje ‘hij’. Ik identificeerde me namelijk niet met de Opdrachtnemer. Of ik voor deze opdracht effe een man wilde zijn. P&O wilde de tekst niet aanpassen. Niet eens een voetnootje erbij met zoiets van: “Waar ‘hij’ staat, wordt ook ‘zij’ bedoeld.” Ik heb de opdracht aangenomen, kwestie van prioriteiten stellen, maar ik dacht: mijn dag komt nog wel …

En die dag is vandaag, nadat ik vanochtend het volgende lees ik in Intermediair:

“In het filmpje zien we iemand naar de lip gloss grijpen, omdat zijn gesprekspartner ook even wat lip gloss opdoet. … Een sollicitant moet ons en onze opdrachtgever kunnen uitleggen waarom hij daar wil werken, waarom hij speciaal die functie wil.”

Blijkbaar zijn er geen vrouwelijke gesprekspartners noch sollicitanten. De schrijfster van dit stukje, Florentine van Lookeren Campagne, is zich dat vast niet bewust, want we schrijven al eeuwen zo: in de mannelijke vorm. Zouden we ooit deze manier van schrijven kunnen ombuigen?

Wat gebeurt er als ze had geschreven:

“In het filmpje zien we iemand naar de lip gloss grijpen, omdat haar gesprekspartner ook even wat lip gloss opdoet. … Een sollicitant moet ons en onze opdrachtgever kunnen uitleggen waarom zij daar wil werken, waarom zij speciaal die functie wil.”

Zou er dan een woest protest van de mannelijke lezers losbarsten? Ik verwacht het niet. Is dat wel zo, dan hebben we hopelijk een discussie gestart, waarbij we wellicht met z’n allen wat bewuster en meer emancipatoir gaan schrijven. Over vrouwen en mannen, door vrouwen en mannen!