Het Nederlands stikt van de Franse woorden

Terwijl we steeds vaker klagen over de vele Engelse woorden in onze taal, struikelen we over de vele Franse woorden. Vanaf de 17e, 18e en 19e eeuw was het Frans de voertaal, de lingua franca, en tijdens de Franse tijd van 1810 tot 1813 hoorde je niets anders dan Frans. Voor anderstaligen die het Frans nooit eerder hebben gehoord of gezien, zoals taalleerders met Arabisch of Indiaas als moedertaal, zijn de spelling en de klank echter flinke uitdagingen. Voor hen heb ik met name dit blog geschreven.

Hoe leer je Franse woorden?

Stap 1 om deze woorden te beheersen is luisteren naar de Franse uitspraak. Neem het woord familie in onze taal. De klemtoon ligt op de middelste lettergreep, fa mi lie, net als in de Franse uitspraak: fa mi lle (hoewel de Fransen het accent op de laatste twee lettergrepen fa mille leggen). Anderstaligen zijn vaak de Engelse uitspraak gewend en zeggen fa mi lie. Een ander voorbeeld is het woord station. Vaak hoor je anderstaligen stee sjun zeggen, maar ook bij dit woord is de Franse uitspraak dominant: stat ion. Stap 2 is het hardop herhalen van de uitspraak, zodat de taalleerder het verschil hoort. En stap 3 is deze woorden op te schrijven om de minimale verschillen in de spelling te herkennen en de lettergreep met het accent te onderstrepen.

Om een idee te geven van het aantal leenwoorden dat uit het Frans komt, verbasterd naar het Nederlands of nog vaag doet denken aan het Frans vanwege de uitspraak, heb ik hieronder een stukje tekst geschreven met daarin een x-aantal Franse woorden. Lees mee, beluister tegelijkertijd de audio eronder en tel het aantal Franse woorden.

Hoeveel Franse woorden tel je?

En? Hoeveel Franse woorden zie en hoor je?

“Op het perron staat een dame met een oranje paraplu en een hele chique portemonnee. Ze ziet eruit als een française, mooi gecoiffeerd, alsof ze rechtstreeks uit een kapsalon is weggelopen. De dame is aan het wachten op de trein die over vijf minuten arriveert. Tegelijkertijd moet ze ook heel nodig naar het toilet. Je ziet haar heen en weer benen en als ze niet uitkijkt, gaat ze nog last krijgen van etalagebenen. Etalagebenen? Echt, ze bestaan! Enfin, na een poosje loopt ze naar beneden op zoek naar het toilet. Bij aankomst leest ze de details op de deur en je ziet haar denken: mmm… wat staat hier? Dit begrijp ik niet, te ingewikkeld… En voilà, ze houdt haar plas op om vervolgens later in de trein alsnog haar behoefte te doen. Natuurlijk wel op het toilet, dat spreekt voor zich. Maar ik zie je denken: dat is niet de meest hygiënische plek. Klopt, ook voor deze dame is dat zeker niet aangenaam. Dus allez, doe het ermee!”

18 woorden

Achttien woorden klinken als Frans of zijn nog steeds volop Frans in de tekst hierboven. Je ziet dat enkele woorden een herkenbare Franse spelling hebben, zoals paraplu -> parapluie, gecoiffeerd -> coiffé, portemonnee -> porte monnaie en train -> trein, met een redelijk Franse uitspraak. Een andere categorie woorden is helemaal anders geschreven, maar heeft van oorsprong wel een Franse uitspraak, zoals het woord ‘poosje’. Het komt van het Franse ‘pause’, en wordt als ‘poos’ uitgesproken. Tot slot hebben we ook nog steeds woorden in onze taal die zowel dezelfde spelling als uitspraak hebben: toilet, enfin, allez!

Dit was het weer voor vandaag! Salut!